Moet ik een brandwond afdekken?

Je hebt je verbrand en vraagt je af: moet ik deze wond nu afdekken of juist niet? Het hangt af van hoe ernstig de wond is. Bij een lichte, oppervlakkige verbranding is afdekken vaak niet nodig. Maar bij blaren of open huid is het belangrijk om de wond goed te beschermen. In dit artikel lees je precies wanneer je wel moet afdekken, wat je daarvoor gebruikt en wat je vooral niet moet doen.

Eerst koelen, daarna beoordelen. En bij twijfel: altijd hulp inschakelen.

Eerst koelen, altijd

Voordat je ook maar denkt aan afdekken, is er één ding dat je áltijd eerst moet doen: koelen. En dat doe je met lauw stromend water, niet met ijs of koude gelpacks. Het koelen stopt de schade in de huid en vermindert de pijn.
Laat het water rustig over de wond stromen, minimaal tien minuten. Twintig minuten is nog beter. Gebruik géén ijskoud water. Dit kan de huid verder beschadigen. Geen kraan in de buurt? Een fles water werkt ook, zolang je de plek maar blijft koelen.

Afdekken of niet? Dat hangt af van de wond

Niet elke brandwond hoef je af te dekken. Soms doe je er zelfs meer kwaad dan goed mee. Het draait om de vraag: hoe diep en hoe open is de wond? Hieronder lees je wat je moet doen per situatie.

Bij een oppervlakkige brandwond (eerstegraads)

De huid is rood en pijnlijk, maar niet kapot. Denk aan een zonnebrand of korte aanraking met iets heets. Koelen is voldoende. Je hoeft dit niet af te dekken. Eventueel kun je na het koelen wat hydrogel of verkoelende zalf gebruiken, maar laat de huid verder met rust.

Bij kleine blaren (oppervlakkige tweedegraads brandwond)

Is de huid rood en zie je kleine blaren ontstaan? Dan wil je de plek beschermen tegen wrijving of vuil. Dek de wond af met een niet-klevend kompres of een speciaal brandwondenpleister. Zo geef je de huid rust en verklein je de kans op infectie.

Bij open blaren of kapotte huid

Zodra de huid echt open is, moet je afdekken. Gebruik steriel verband dat niet aan de wond plakt, zoals vetgaas of een brandwondenkompres. Houd het schoon, verwissel het dagelijks en let goed op tekenen van ontsteking. Geen gewone pleisters of gaasjes, die trekken alles weer open.

Wat is het beste verbandmiddel bij brandwonden?

Bij een brandwond wil je de huid beschermen, maar ook laten ademen en herstellen. Gewone pleisters of standaard gaasjes zijn daar níet voor bedoeld. Ze plakken aan de wond, kunnen de huid verder beschadigen en verhogen het risico op infectie.

Hieronder vind je een overzicht van de juiste verbandmiddelen voor brandwonden, plus wanneer je ze gebruikt.

Niet-klevend verband of kompres

Dit is het basisverband voor lichte tot matige brandwonden. Het materiaal is zo ontworpen dat het niet aan de wond blijft plakken. Kies bij voorkeur voor een steriel, ademend verband. Je bevestigt het met zwachtel of hechtpleister zonder spanning.

Hydrogelkompres of brandwondenpleister

Dit type verband geeft verkoeling én bescherming. Het is vooral geschikt voor oppervlakkige tweedegraads brandwonden, zoals kleine blaren. De gel in het kompres houdt de wond vochtig en voorkomt dat de huid uitdroogt of korstjes vormt. Comfortabel en makkelijk te vervangen.

Vetgaas of aluminiumverband

Bij open of vochtige wonden helpt vetgaas de huid beschermen zonder dat het blijft kleven. Sommige varianten bevatten zilver, wat helpt tegen bacteriën. Aluminiumverband is een ander alternatief dat warmte afvoert en niet hecht aan de huid.

Brandspray of hydrogel (ter aanvulling)

Dit is geen verbandmiddel op zich, maar wel handig om vóór het afdekken te gebruiken. Brandspray kalmeert de huid, hydrogel verkoelt en helpt de wond tot rust te brengen. Let wel: dit gebruik je alleen bij oppervlakkige wonden zonder open huid.

Tijdelijke oplossing: huishoudfolie

In noodsituaties, als je niets anders hebt, kun je een stuk huishoudfolie gebruiken. Het is schoon, plakt niet aan de wond en houdt bacteriën tegen. Maar let op: alleen gebruiken als tijdelijke oplossing. Zo snel mogelijk vervangen door echt verband.

Meest gemaakte fouten bij het afdekken van een brandwond

Een brandwond goed afdekken is niet moeilijk, maar het gaat vaak mis op kleine punten. En dat kan de wond verergeren of het herstel vertragen. Hieronder de meest gemaakte fouten, zodat jij ze kunt vermijden.

1. Plakkend materiaal gebruiken: Wattenschijfjes, tissues of gewone pleisters zijn geen goed idee. Ze trekken vast aan de wond en veroorzaken extra schade bij het verwijderen.
2. Te strak verbinden: Verband moet de wond beschermen, niet afknellen. Als de huid gaat zwellen, kan een te strak verband de bloedsomloop belemmeren.
3. Onhygiënisch werken: Handen niet wassen, verband hergebruiken of de wond aanraken met onsteriele spullen: het klinkt logisch om te vermijden, maar toch gaat het hier vaak mis.
4. Te lang hetzelfde verband laten zitten: Verband moet je dagelijks vervangen, of eerder als het vies of nat is. Laat je het te lang zitten, dan verhoog je de kans op infectie.
5. Afdekken als het niet nodig is: Een oppervlakkige rode plek zonder blaren heeft rust nodig, geen verband. Te veel afdekken kan de huid juist verstikken.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Sommige brandwonden zijn te groot, te diep of te risicovol om zelf te behandelen. Wacht dan niet af, maar schakel op tijd medische hulp in. Dit zijn situaties waarin je altijd contact opneemt met je huisarts of de huisartsenpost:

• De wond is groter dan je handpalm: Ook als hij oppervlakkig lijkt. Grote brandwonden hebben professionele verzorging nodig.
• Er zitten blaren op, of de huid is open of verkleurd: Blaren groter dan een munt, of een wond die wit, zwart of leerachtig oogt, wijzen op dieper letsel.
• De brandwond zit op een kwetsbare plek: Zoals je gezicht, handen, voeten, gewrichten of geslachtsdelen. Daar is extra zorg nodig.
• De persoon is kwetsbaar: Gaat het om een baby, kind, oudere of iemand met een medische aandoening? Dan bel je sowieso.
• De wond wordt erger: Blijvende pijn, roodheid, pus of koorts kunnen wijzen op een infectie. Dan moet je er niet mee blijven rondlopen.

Twijfel je? Bel gewoon. Liever een keer voor niets, dan te laat.

Wat moet je in huis hebben?

Brandwonden gebeuren vaak op momenten dat je er totaal niet op voorbereid bent. Juist dan is het handig als je de juiste spullen in huis hebt om snel en goed te kunnen handelen. Dit hoeft geen complete verbandkoffer te zijn, maar een paar slimme basics maken al een wereld van verschil.

1. Hydrogel of brandspray: Voor directe verkoeling bij lichte brandwonden. Ideaal om bij de hand te hebben in de keuken of bij een EHBO-set.
2. Niet-klevend verband of brandwondenpleisters: Om de wond schoon af te dekken zonder dat het blijft plakken. Kies bij voorkeur voor steriele varianten die ademen.
3. Vetgaas of zilverkompres: Voor open wonden of blaren. Beschermt de huid en voorkomt infecties. Zilververband werkt bovendien licht antibacterieel.
4. Steriele kompressen en zwachtels: Altijd handig om los of met een fixatiezwachtel te kunnen combineren, zeker bij grotere wonden.
5. EHBO-set met handschoenen, schaar en tape: Een goede EHBO-doos bevat dit allemaal, maar controleer regelmatig of alles nog schoon, compleet en houdbaar is.

Heb je deze spullen op voorraad, dan kun je meteen doen wat nodig is. Geen improvisatie: geen stress.

Conclusie

Of je een brandwond moet afdekken, hangt af van hoe de huid eraan toe is. Is de huid alleen rood en pijnlijk, dan is koelen meestal genoeg. Zie je blaren of is de huid kapot, dan moet je de wond goed en steriel beschermen. Geen wattenschijfjes, geen pleisters, maar verband dat niet plakt en de huid met rust laat.

Zorg dat je de juiste spullen in huis hebt en weet wat je moet doen. Dan hoef je op het moment zelf niet te twijfelen, alleen te handelen.