Je pakt een pan uit de oven, morst hete thee of raakt een gloeiend strijkijzer. Voor je het weet zit je met een brandwond. Wat je op dat moment doet, maakt het verschil tussen snel herstel en blijvend letsel. Gelukkig kun je de meeste lichte brandwonden prima zelf behandelen, als je weet wat je moet doen. In deze gids leggen we stap voor stap uit hoe je een brandwond verzorgt, waar je op moet letten en wanneer het tijd is om toch de huisarts te bellen.
Wat je nodig hebt
Voor het verzorgen van een brandwond heb je geen ziekenhuisuitrusting nodig. Met een paar basisdingen in huis kom je al een heel eind. Zorg dat je EHBO-set in orde is en dat je weet waar alles ligt. Dit zijn de belangrijkste spullen:
- Lauw stromend water (gewoon uit de kraan)
- Steriele kompressen of niet-klevend verband
- Brandspray of hydrogel (voor verkoeling en bescherming)
- Brandwondenzalf (bij oppervlakkige brandwonden, na het koelen)
- Schone schaar of pincet
- Handschoenen of schone handen
- Een goed gevulde EHBO-koffer
Geen van deze dingen hoeft ingewikkeld of duur te zijn. Een simpele verbanddoos met een paar extra’s is vaak al genoeg
Stappenplan: zo verzorg je een brandwond
Een brandwond behandelen draait om drie dingen: koelen, beschermen en goed blijven opletten. Hoe sneller je handelt, hoe beter de huid kan herstellen. Volg deze stappen één voor één, in deze volgorde. Probeer rustig te blijven en focus op wat je wél kunt doen.
Stap 1: Koel direct met lauw stromend water
Koelen is de allerbelangrijkste eerste stap bij een brandwond. Doe dit zo snel mogelijk, het liefst binnen de eerste paar minuten. Laat zachtjes lauw stromend water over de wond lopen — niet ijskoud, maar gewoon kraanwater op een comfortabele temperatuur. Koel minimaal tien minuten, bij voorkeur twintig.
Waarom geen ijskoud water? Dat lijkt logisch, maar kan de huid juist extra beschadigen of onderkoeling veroorzaken. Gebruik ook nooit ijs, diepvriesgroenten of koude gelpacks direct op de huid.
Geen kraan in de buurt? Een flesje water is beter dan niks. Zorg dat het water rustig stroomt en de wond niet verder irriteert.
Stap 2: Verwijder sieraden en strakke kleding rondom de wond
Zodra je begint met koelen, kijk je of er kleding of sieraden in de buurt van de brandwond zitten. Denk aan ringen, horloges, armbanden of strakzittende mouwen. Door zwelling kan de huid op die plekken snel bekneld raken, wat extra schade veroorzaakt.
Verwijder alleen wat los zit of makkelijk uit te trekken is. Trek niets los dat vastgeplakt zit aan de huid. Laat dat zitten om verdere beschadiging te voorkomen. Koelen blijft het belangrijkste, dus blijf rustig water over de plek laten stromen terwijl je dit doet.
Stap 3: Dek de wond steriel en losjes af
Na het koelen is het belangrijk om de wond schoon en beschermd te houden. Gebruik een steriel kompres, een niet-klevend verband of een speciale brandwondenpleister. Dek de wond losjes af, zodat er lucht bij kan komen en het verband niet aan de huid plakt.
Gebruik geen wattenschijfjes, tissues of pleisters die aan de wond kunnen vastkleven. Dat kan de huid beschadigen bij het verwijderen. Heb je geen verbandmateriaal in huis? Gebruik dan tijdelijk een schone theedoek of hydrofiel gaasje tot je een EHBO-set bij de hand hebt.
Stap 4: Gebruik eventueel een brandspray of zalf
Bij een oppervlakkige brandwond kun je na het koelen en afdekken een speciale brandspray of brandwondenzalf gebruiken. Deze producten verkoelen, verzachten en beschermen de huid. Let wel: gebruik dit alleen als de huid nog intact is en er geen grote blaren of open wonden zijn.
Sprays op waterbasis of hydrogels zijn prettig bij een lichte roodheid of oppervlakkige verbranding. Brandwondenzalf kan helpen bij het herstel, maar is niet altijd nodig. Als je twijfelt, sla deze stap dan over en hou het bij afdekken en observeren.
Gebruik nooit huis-, tuin- en keukenmiddeltjes zoals tandpasta, boter of olie. Die houden de hitte juist vast en vergroten het risico op infectie.
Stap 5: Blijf letten op tekenen van infectie of verslechtering
Ook als de wond in eerste instantie meevalt, is het belangrijk om de huid de dagen erna goed in de gaten te houden. Brandwonden kunnen later alsnog ontsteken, vooral als de huid beschadigd is of het verband niet goed schoon blijft.
- Let op deze signalen:
- Toenemende roodheid of zwelling
- Kloppende pijn of warm aanvoelende huid
- Geel of groen vocht uit de wond
- Koorts of algemeen ziek gevoel
Als je een van deze dingen merkt, neem dan contact op met je huisarts. Bij twijfel is het altijd beter om te laten controleren dan te laat te zijn.
Veelgemaakte fouten: dit moet je niét doen
Bij een brandwond wil je snel iets doen, maar juist in de haast worden vaak verkeerde keuzes gemaakt. Dit zijn de fouten die je echt moet vermijden:
- Koelen met ijs of ijskoud water: Te koud water of ijs kan de huid verder beschadigen en zelfs leiden tot bevriezing van het weefsel.
- Tandpasta, boter of andere huismiddeltjes gebruiken: Fabels die hardnekkig blijven rondgaan. Ze verergeren de schade en verhogen de kans op infectie.
- Verband gebruiken dat aan de wond plakt: Wattenschijfjes, pleisters of tissues zijn een no-go. Ze trekken de wond open bij het verwijderen.
- Te strak verbinden: De huid zwelt vaak op na een brandwond. Een te strak verband belemmert de bloedsomloop en vertraagt het herstel.
- Afwachten terwijl de wond erger wordt: Blijft het pijnlijk, gaat het zweren of voel je je niet lekker? Dan moet je handelen, niet hopen dat het vanzelf overgaat.
In deze gevallen moet je naar de huisarts of spoed
Sommige brandwonden verzorg je niet zelf. Dit laat je doen door iemand die ervoor geleerd heeft. Zie je een van de situaties hieronder? Bel dan je huisarts of de huisartsenpost. Bij twijfel: altijd wél bellen.
- De wond is groot: Groter dan een handpalm. Of verspreid over meerdere plekken
- De huid is ernstig beschadigd: Wond is wit, zwart, leerachtig of gevoelloos. Er ontstaan grote blaren.
- De plek is gevoelig of lastig te behandelen: Brandwond op gezicht, handen, voeten of geslachtsdelen
- De persoon is extra kwetsbaar: Baby, kind, oudere of iemand met een medische aandoening
- De wond geneest niet goed: Blijvende pijn, roodheid, zwelling of pus. Je voelt je ziek of krijgt koorts
Nazorg: dit heb je nodig
Zodra je de eerste stappen hebt genomen, koelen, afdekken, controleren, begint de nazorg. Zeker bij lichte brandwonden wil je de huid helpen herstellen, zonder het te ingewikkeld te maken. Dit zijn de middelen die echt iets doen.
Brandspray of hydrogel
Ideaal bij beginnende of oppervlakkige verbranding. Koelt en beschermt, zonder te plakken. Vaak verkrijgbaar in kleine sprays of gaasjes met gel.
Niet-klevend verband of brandwondenpleister
Voorkomt dat de wond uitdroogt of vuil wordt. Kies altijd voor steriel en ademend materiaal. Geen pleisters of gaasjes die aan de wond blijven kleven.
Brandwondenzalf
Alleen gebruiken als de huid niet open is. Zalf helpt tegen trekkerig gevoel, jeuk of droogheid tijdens het genezen. Gebruik het met mate en altijd ná het koelen.
EHBO-set in huis? Check op dit soort dingen:
- Kompressen of gaasjes met gel
- Handschoenen
- Verbandschaar
- Verbandfixatie of zwachtel
- Brandspray of zalf
Conclusie
Een brandwond verzorgen lijkt spannend, maar met de juiste stappen kom je al een heel eind. Koelen, afdekken en goed blijven opletten is de basis. En als je twijfelt, is één telefoontje naar de huisarts altijd beter dan afwachten. Zorg dat je EHBO-set op orde is, weet wat je moet doen en blijf rustig. Geen paniek, gewoon doen wat werkt.
Achteraf betalen